Onlangs verscheen er een opvallend onderzoek in de media. Wetenschappers waarschuwen dat zelfs iets ogenschijnlijk onschuldigs als een knuffel of een hand op je schouder een middel van controle kan worden wanneer een partner sterke narcistische trekken heeft. Een knuffel hoort warm en veilig te voelen, maar in sommige relaties blijkt dat in werkelijkheid heel anders te liggen.
Volgens experts is dit een van de meest onderschatte signalen van emotionele manipulatie. Om beter te begrijpen wat dit onderzoek betekent voor mensen die in zo’n relatie terechtkomen, spraken wij met narcisme-expert Vera Franssen, bekend van haar programma Narcist de Baas Methode, waarmee zij de afgelopen jaren duizenden mensen hielp narcistische patronen te herkennen en zichzelf te beschermen.
Franssen noemt het onderzoek niet alleen herkenbaar, maar vooral noodzakelijk. “Veel mensen denken dat narcistisch gedrag bestaat uit schreeuwen, agressie of grote confrontaties,” legt ze uit. “Maar in werkelijkheid begint het vaak juist in de subtiliteit: een lief gebaar dat niet bedoeld is om te verbinden, maar om jou gerust te stellen, te sussen of stil te houden.”
Ze ziet in haar werk als narcisme coach dagelijks dat narcisten heel goed aanvoelen wat iemand nodig heeft om zich veilig te voelen. Juist die kennis gebruiken zij vervolgens strategisch. Een knuffel na een ruzie lijkt een vorm van troost, maar volgens Franssen is dat bij narcisten vaak een manier om de emotionele spanning te verlagen zonder verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag. “Jij voelt je even beter, en daardoor stel je geen vragen meer. Dat is precies de bedoeling,” zegt ze.
Narcistisch misbruik bouwt zich langzaam op
Volgens Franssen begint narcistisch misbruik zelden met iets groots. Partners met narcistische trekken starten vaak opvallend charmant, zorgzaam en aanwezig. Pas later komen de subtielere signalen: kleine opmerkingen die je aan jezelf laten twijfelen, grapjes die vreemd genoeg pijn doen, plotselinge afstand die je niet kunt plaatsen en gesprekken waarin jij steeds de schuldige blijkt te zijn. Zelfs aanrakingen die normaal veiligheid uitstralen, kunnen onderdeel worden van een patroon dat meer met controle te maken heeft dan met echte verbinding.
Deze subtiele vormen van gedrag hebben veel invloed, zegt Franssen, omdat ze langzaam aan je zelfvertrouwen knagen. Slachtoffers weten vaak niet precies wat er gebeurt, maar voelen wel dat er iets niet klopt. “Het grootste probleem,” legt ze uit, “is dat mensen hun eigen gevoel niet meer vertrouwen. En dát is precies waar narcistisch gedrag op gedijt.” Het nieuwe onderzoek geeft volgens haar woorden aan iets wat veel mensen al die tijd intuïtief voelden, maar niet konden benoemen.
Franssen benadrukt dat inzicht de belangrijkste stap is. “Zodra je begrijpt wat er gebeurt, verandert alles,” zegt ze. “Je ziet helderder wat er in de relatie gaande is. Je voelt minder schuld, minder verwarring, en je durft eindelijk grenzen te stellen.” Maar dat inzicht komt meestal niet vanzelf. Precies daarom ontwikkelde zij de Narcist de Baas Methode: een compleet programma dat mensen stap voor stap begeleidt bij het herkennen van patronen, het herstellen van hun eigenwaarde en het terugnemen van regie in hun leven. Veel mensen die online zoeken naar een Narcist de Baas Methode review beschrijven dat het programma hun situatie eindelijk begrijpelijk maakte en hen het gevoel gaf dat ze weer grip kregen op zichzelf.
Waarom subtiele signalen zoveel verwarring veroorzaken
Veel mensen die in een narcistische relatie terechtkomen, zeggen dat er in het begin geen sprake was van spanning of manipulatie. Integendeel: de relatie voelde warm, intens en veilig. Pas later kwamen kleine opmerkingen die onzekerheid veroorzaakten, grapjes die te scherp waren of een afstandelijkheid die je niet kon plaatsen. Juist deze subtiele dynamieken maken het zo lastig om te begrijpen wat er werkelijk aan de hand is.
Een knuffel die bedoeld lijkt als troost, kan in een ongezonde dynamiek een middel worden om een conflict snel te neutraliseren zonder dat de veroorzaker verantwoordelijkheid hoeft te nemen. Met zulke kleine handelingen ontstaat langzaam een patroon waarin je steeds minder op je eigen gevoel vertrouwt. Dat is precies waarom deze vorm van narcisme vaak zo lang onopgemerkt blijft.
Tot slot
Narcisme laat zich zelden herkennen door grote gebaren. Het zit vaak juist in de details die je te lang wegwuift: het grapje dat net te scherp is, het plotselinge stilvallen, de knuffel die meer over controle gaat dan over genegenheid. Wie die kleine patronen leert zien, begrijpt meestal pas hoe de dynamiek werkelijk heeft gewerkt. En dat inzicht bepaalt of je blijft hangen in de verwarring, of eindelijk begrijpt wat er speelt.
